Liachtaschta (uff hochdütsch Liechtenstein)

Liechtenstein jest jednym z moich ulubionych krajów i to właśnie jemu, oraz jego językowi, poświęcę dzisiejszy wpis. Książę Hans-Adam II obchodził wczoraj trzydziestolecie panowania, więc to dobra okazja 😊

Książę Hans-Adam II (źródło: Wikipedia)

Zapraszam Was zatem do przepięknej krainy, która w zależności od pory roku wygląda jak scenografia filmu bożonarodzeniowego albo reklamy czekolady Milka. Dodatkowo można tam usłyszeć niezwykle ciekawy język, który niby jest niemieckim, ale jednak nie do końca.

Flaga Liechtensteinu (źródło: Wikipedia)

Językiem urzędowym księstwa jest niemiecki, ale w praktyce używa się tam aż jedenastu jego dialektów (takie zjawisko nazywa się dyglosją i występuje ono m.in. w Szwajcarii i Indiach). Najważniejszym pośród nich jest dialekt alemański, czasami określany też jako język alemański. Ma on około dziesięciu milionów użytkowników, a jego nazwa pochodzi od Alamanów - germańskiego związku plemiennego. Alemańska wersja nazwy "Liechtenstein" to Liachtaschta.

Alemański podoba mi się bardziej niż niemiecki i wydaje mi się znacznie bardziej interesujący. Moje próby opanowania choćby jego podstaw nie przyniosły owoców, ale nadal mam do niego sentyment. Dla przykładu zacytuję tu jeden z najstarszych zachowanych tekstów alemańskich - modlitwę "Ojcze nasz" z VIII wieku.

Fater unser, thu bist in himile 
uuihi namu dinan 
qhueme rihhi diⁱn 
uuerde uuillo diin, 
so in himile, sosa in erdu 
prooth unseer emezzihic kip uns hiutu 
oblaz uns sculdi unsero 
so uuir oblazem uns skuldikem 
enti ni unsih firleit in khorunka 
uzzer losi unsih fona ubile.

Pierwszy wers jest jeszcze w miarę lekkostrawny i intuicyjny, ale kiedy pojawiają się takie słowa jak emezzihic (które według moich obliczeń oznacza "powszedni") czy khorunka ("pokuszenie"), zaczyna się robić naprawdę ciekawie.

Teraz coś bardziej współczesnego - zaczerpnięty z Wikipedii opis języka alemańskiego:

D Amtssproch isch Dütsch, obwohl ma eigentlich Dütsch nor i dr Schual redet. Soss redet ma an alemannische Dialäkt, s Liachtastanerisch. D Unterlender, ehner im Norda vo Liachtasta reden Liachtastohnerisch und hon i iarna Wörter eher O’s. D Oberlender vo dr Metti bis in Süda (Balzers) vo Liachtasta reden Liachtastanerisch und händ ehnder A’s i iarna Wörter. O/A Beischpiel isch: Dahom isch unterlenderisch und Daham isch oberlenderisch. Am Tresabärg redet ma Walserdiitsch.

Jeżeli macie ochotę posłuchać brzmienia tego języka, to tutaj znajdziecie krótki fragment nagrania lekcji.

Osobom zainteresowanym Liechtensteinem przy okazji mogę polecić lekturę. Jakiś czas temu wpadł mi w ręce "System polityczny księstwa Liechtenstein" Marka Śmigasiewicza, wydany w 1999 r. przez Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Nigdy bym nie przypuszczała, że dobrowolnie sięgnę po książkę ze słowami "system polityczny" w tytule (nie mówiąc już o tym, że będę gotowa za nią zapłacić), ale muszę przyznać, że naprawdę mnie zaciekawiła. To fascynujące, jak działa to państwo.

Jest ciekawsza, niż się wydaje na pierwszy rzut oka.

Chwilowo porzucam alemański i wracam do japońskiego 😄 Wiedersehen!