Conlang miesiąca: Trigedasleng

Kiedy oglądam serial The 100, niejednokrotnie zadaję sobie pytanie: dlaczego właściwie ja to oglądam...? Po czym z ekranu pada okrzyk Yu gonplei ste odon! lub Jus drein, jus daun! i odpowiedź staje się jasna: no tak, trigedasleng. Jeżeli w filmie lub serialu pojawia się język sztuczny, to ma duże szanse zainteresować mnie bardziej niż sama fabuła 😄


Nie chcę Wam tu streszczać serialu, bo wolałabym się skupić na samym conlangu. Ale jeżeli lubicie obficie zroszone krwią produkcje o zagładzie cywilizacji, antyutopiach, wojownikach, stacjach kosmicznych i intrygach politycznych, to kto wie, może The 100 jest właśnie dla Was. Na marginesie - cieszę się, że tytuł nie został na siłę przetłumaczony na polski. Może ktoś z Was ma pomysł, jak mogłoby to brzmieć?

Logo The 100 (źródło: Wikipedia)

Używany w serialu trigedasleng jest językiem sztucznym aposteriorycznym (nazywanym też a posteriori), co oznacza, że jest oparty na jakimś języku naturalnym, istniejącym naprawdę. Innymi słowy, nie jest w stu procentach tworem wyobraźni autora (jak w przypadku języków apriorycznych) i można się w nim dopatrzyć znaczących podobieństw do języka, od którego się wywodzi - czyli do angielskiego. Najlepiej widać to na przykładach poniższych słów:

• ai - ja (od angielskiego I)
• yu - ty (od angielskiego you)
• tri - drzewo (od angielskiego tree)
• trikova - cień (tree - "drzewo", cover - "osłona, zasłaniać")
• trimani - las (tree - "drzewo", many - "dużo")
• kru - ludzie, grupa ludzi (crew - "załoga"); występuje w nazwach plemion i grup, np. Skaikru ("Ludzie z nieba"), Trikru ("Ludzie z lasu")
• jus - krew (juice - "sok", ale też "moc, paliwo, substancja napędzająca")
• heda - wódz, przywódca (head - "głowa")
• yongon - dziecko (young one - "młody")
• louwoda - płycizna (low - "nisko", water - "woda")
• Hod op! - "Stój! Zatrzymaj się!" (Hold up!)
• Ste yuj! - "Bądź silny!" (Stay huge!)
• Ai hod yu in. - "Kocham cię." (I hold you in.)

Twórcą trigedaslengu jest David J. Peterson, 38-letni dziś lingwista, który stworzył również języki Dothraki i valyriański na potrzeby serialu Gra o tron. Ten pan zna się na rzeczy. Kiedy czytam o jego pomysłach, to aż mam ochotę odkurzyć mój własny conlang. Bardzo podoba mi się to, że trigedasleng wyszedł mu całkiem realistyczny. Można tu dyskutować, czy język mógł wyewoluować aż do tego stopnia na przestrzeni trzech pokoleń, ale trzeba też wziąć poprawkę na fakt, że w serialu cywilizacja ziemska uległa w tym okresie prawie całkowitej zagładzie. Do tego plemię posługujące się trigedaslengiem musiało zmodyfikować swój język na tyle, żeby jego wrogowie nie byli w stanie go zrozumieć. To uzasadniałoby duże różnice między angielskim, który znamy, a trigedaslengiem.

Na czujnego widza czeka wiele ciekawych niespodzianek językowych. Widać, że twórca języka wziął pod uwagę to, w którym regionie byłych Stanów Zjednoczonych rozgrywa się akcja. Na przykład, jedna z wiosek w serialu nosi nazwę Tondisi. Na pierwszy rzut oka (lub raczej ucha) nazwa ta wydaje się być zlepkiem przypadkowych głosek. Można się jednak domyślić, że wywodzi się od nazwy miasta, które istniało w tym miejscu sto lat wcześniej i nazywało się Washington, D.C.

Kwestie wypowiadane przez aktorów były najpierw spisywane przez scenarzystów po angielsku, a później Peterson tłumaczył je na trigedasleng. Okazało się jednak, że opracowany przez niego sposób zapisu trigedaslengu był zbyt trudny i mylący dla niektórych aktorów, więc w efekcie zaczął zapisywać im ich kwestie fonetycznie.

Na deser zaserwuję Wam tekst hymnu Ziemian. Może uda Wam się przynajmniej częściowo odgadnąć, o czym jest - w tym celu najlepiej przeczytać go sobie na głos z zachowaniem angielskiej wymowy (tylko po cichutku, żeby nikt oprócz Was nie usłyszał). Dla ułatwienia dodam, że treść jest dość makabryczna i jest w niej mowa o krwi, płomieniach, popiołach i innych nieprzyjemnościach.

Yumi na teik
Won sonraun au?
Medo ste thonken
Medo drein au
Oso kik raun
Ogeda, soulou
Ai laik yu gona
Ai na get raun, you
Yumi na teik
Won sonraun au?
Ai keryon gyon op
Ai keryon g’ breik au
Pas skaikrasha
Klin tristraka
En houd don gon
Hosh trashsaka
Yumi na teik
Won sonraun au?
Houd na fleim daun
Bed’ ge jok au
Ai nou fir raun
Ai mana jomp in
Ai mana wan op
Ai don sin y'in
Yumi na teik
Won sonraun au?
Jus drein jus daun
Ai medo drein au

Jeżeli jeszcze nie macie dość, to chętnym polecam taki wynalazek jak tłumacz internetowy trigedaslengu, kurs tego języka na Memrise (!) oraz tę oto anglojęzyczną stronę poświęconą trigedaslengowi, gdzie znajdziecie dużo informacji i dalszych linków.

Dziękuję za uwagę! Leidon!